Blog: Denk niet aan een olifant

Terug naar 2016. Dat was het jaar dat we ons realiseerden dat het 5 voor 12 was. De aanleiding was duidelijk: Vele extreme natuurrampen vonden plaats, zoals overstromingen na hevige regenval en bosbranden na droogte en hitte. Het was tijd voor actie. We zouden de schouders eronder zetten, direct actie ondernemen. En uiteraard als architect, aannemer of overheid onze verantwoordelijkheid nemen. We formuleerden doelstellingen om zo de klimaatverandering te keren. En zetten samen een stip op de horizon; een compleet circulaire bouweconomie in 2050. Vanaf dat moment promoot onze sector het circulair bouwen (met verve).

Het is tijd om een eerste tussenstand op te maken: De extreme natuurrampen vinden nog steeds plaats. Hier kunnen we een energiecrisis, een klimaatcrisis én een terugloop in biodiversiteit aan toevoegen. Welke resultaten zijn ruim 7 jaar later geboekt in de transitie naar een circulaire bouweconomie? Enkele toonaangevende projecten met een hoge circulaire ambitie zijn gerealiseerd. Zoals Circl, People’s Pavilion en de Tijdelijke Rechtbank in Amsterdam. Maar, gaan we in onze aanpak écht op een fundamenteel andere manier om met de grondstoffen die de aarde ons ter beschikking stelt en de producten die we daaruit vervaardigen?

Afval als grondstof
Afval als grondstof van de toekomst. En dus, de waarde van materialen die behouden blijft. En grondstoffen die steeds opnieuw gebruikt worden. Inderdaad, regelmatig zien we in nieuwe projecten een vloerafwerking van achtergelaten visnetten, systeemwanden van restglas of ‘oude’ deuren van de sloop gered. Maar wat is de impact van deze toepassing? Te gering, het betreft immers nog geen 5% van het totale gebouw dat vanuit de principes van het circulair bouwen benaderd wordt. Uitzonderingen daargelaten. Als we deze weg vervolgen, dan gaan we de in 2016 geformuleerde doelstelling voor 2050 in ieder geval niet halen.

Levensduurverlengende renovatie
Hoe kunnen we grotere stappen zetten? We moeten de bestaande gebouwen aanpakken. Door bijvoorbeeld een levensduurverlengende renovatie te overwegen (als alternatief voor nieuwbouw). Daar hebben we goede ervaringen mee, zeker als de aanpak integraal is én het gebouw dus technisch en functioneel verbetert. Circulariteit staat immers niet op zichzelf. Bij Hogeschool Windesheim bijvoorbeeld is zowel de gebruikswaarde als de belevingswaarde van het gebouw aanzienlijk verhoogd, bleef een overgroot deel van de bestaande materialen behouden en ging de energierekening flink omlaag. Met ‘slechts’ een inventief circulair gevelsysteem wisten wij deze win-winsituatie te creëren.

Terug naar de TEDx Talk. De afdaling op de piste is ingezet. We hebben een (circulaire) route uitgestippeld. We zijn zeer gemotiveerd om de wereld nog een beetje mooier te maken. Waar ligt onze focus? We gaan door met de levensduurverlengende renovaties voor ‘afgeschreven’ gebouwen. En met het gebruik van natuurlijke materialen. We hebben dus oog voor zowel de piste als elke boom. En in de tussentijd denken we – niet of toch wel – aan die groene wereld, aan een fijne leefomgeving voor een volgende generatie. Als je dat inbeeldt, hoe ziet dat er dan uit?